ნინოსაგან განსხვავებით დიდი ნიკოს პოლიტიკური ზეგავლენა კიდევ უფრო გაიზარდა მას შემდეგ, რაც ძალაუფლება ლევანს გადაეცა. ლევანი სუსტი და გულგრილი მმართველი იყო. მას პოლიტიკურ პრობლემებთან შეჭიდებას ნადირობა და თევზაობა ერჩივნა. მან მმართველობის პრაქტიკული მხარე დიდ ნიკოს გადააბარა, ხოლო თავად დროს ბუნების წიაღში ატარებდა. დიდი ნიკო სამთავროს მმართველად დაინიშნა და ყოველდღიურ საკარო ცხოვრებას წარმართავდა.
სამეგრელოს მართვის გასაუმჯობესებლად 1804-1811 წლებში დიდმა ნიკომ “დასტურლამა” (კანონების კოდექსი) შეადგინა, რომელიც 23 თავისგან შედგებოდა და სამთავროს მართვის ყველა ასპექტს მოიცავდა. “დასტურლამაში” სამთავროს მართვის პრინციპები ოფიციალურად პირველად ჩამოყალიბდა. ამ წიგნმა დიდი როლი შეასრულა მთავრის ერთპიროვნული მმართველობის შეზღუდვაში. ამ დოკუმენტის შექმნამდე მთავარს შეეძლო, მაგალითად, მოსახლეობისთვის გადასახადების საკუთარი ნებასურვილით დაწესება.
დიდი ნიკოს მიერ დაწერილი კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი ნაშრომია “ქართველთა ცხოვრება”, ისტორიული მიმოხილვა, რომელიც ასახავს საქართველოს ისტორიას უძველესი დროიდან. ამ ნაშრომის ძირითადი ნაწილი 1819 წელს დასრულდა, მაგრამ 1823 წლისათვის ნაშრომს დაემატა კიდევ 12 თავი, რომელიც დიდი ნიკოს თანამედროვე ისტორიას ეხება. ამ ნაწარმოებმა დროის გამოცდას გაუძლო, რადგან იგი ისეთ პირველწყაროებს ეყრდნობა, რომელთა დიდი ნაწილი უკვე აღარც კი არსებობს. მაგალითად, ნაშრომის გვიანდელი თავები სამეგრელოს პოლიტიკურ და კულტურულ ისტორიას ეხება და ეყრდნობა წყაროებს, რომლებშიც იმ პერიოდის მნიშვნელოვან პიროვნებებს აღგვიწერს.
პოლიტიკურ და ლიტერატურულ საქმიანობასთან ერთად დიდი ნიკო გამორჩეული იყო სამხედრო სარბიელზედაც. იგი რუსეთ-თურქეთის ომში (1828-1829) არმიის მთავარსარდალი იყო და ფოთისა და მუხა-ესტატეს ბრძოლებში მონაწილეობდა. გამორჩეულმა სამსახურმა მას გენერალ-მაიორის წოდება და წმინდა ანას პირველი ხარისხის კავალერიის ორდენი მოუტანა.
დიდი ნიკო ორჯერ დაოჯახდა: პირველად იგი გურიის თავადის ასულ მერი ერისთავზე დაქორწინდა, ხოლო 1802 წელს, დაქვრივების შემდეგ, მან აფხაზი თავადის ქალი ეკატერინე მარშანია შეირთო ცოლად. მას შვიდი შვილი, ორი ქალიშვილი და ხუთი ვაჟი, შეეძინა. დიდი ნიკო დადიანი 1834 წელს გარდაიცვალა. მის შთამომავლებს შორის შეგვიძლია დავასახელოთ ისეთი გამორჩეული ადამიანები, როგორებიც იყვნენ პოეტები დავით დადიანი, კოწია დადიანი, ლევან დადიანი და მამია გურიელი, ასევე დრამატურგი გიორგი შერვაშიძე.
